Osmanlı'da Çevre Temizliği (1539)...


Kanuni Sultan Süleyman (Trabzon 1494 - Zigetvar 1566)...

Yavuz Sultan Selim'in oğlu; annesi Hafsa Sultandır. Osmanlı kaynaklarında kanun koyuculuğu nedeni ile "Kanuni", batı kaynaklarında "Magnificent" unvanı ile geçer. Kanuni, Mayıs 1566'da 13. ve son seferi olan "Zigetvar" seferine çıktı. Çok sağlam bir kale olan "Zigetvar" kuşatıldı. Kuşatma uzun sürdü. Birçok saldırı yapıldı. Kale 7 Eylül 1566'da alındı. Hasta olan Kanuni kalenin alındığını göremeden öldü. Sokullu Mehmet Paşa ölümünü ordudan gizledi. Oğlu Selim'e haber gönderdi. Padişahın ölümü ancak Selim Belgrad'a gelince orduya bildirildi. Naaşı İstanbul'a getirilip Süleymaniye Camii'nin avlusuna gömüldü. Kanuni'nin 46 yıl süren saltanatı sırasında Osmanlı devleti dünyanın en güçlü devleti durumuna geldi. Osmanlı Devletinin birçok kurumu yeni esaslara bağlandı.


Selimiye Camii...

Nişan - ı hümayun yazıla; şimdiki halde Dar'üs Saltanat'il -Aliyye ve 'l - hilafet'is - Seniyye Mahruse - i Edirne - Humiyet an'il Beliyye - 'nin mahallatın (mahallelerin) ve çarşuların ve sokakların görüb gözedub temiz eylemek içün, darende - i misal-i bi misal ve raf'i'itevki refi - i ferhunde - kal (Amr'ın maslahat - güzarlığına i'timad olunmağın belde - i mezbure subaşılığına tayin edüb işbu yasakname - i hümayunumu verdim ve buyurdum ki;

( 1 ) Çağırdub ve yasak ede; min ba'd hiç ehad (bundan sonra hiç kimse) evi yörelerin ve dükkanların na - pak (pis) tutmayub mezbele (çöp) ve anın emsalinden nesne vaki olmaya, olursa gidereler.
( 2 ) Mezkur subaşı, bu babda kemal - i ihtimam (tam dikkat) üzere olub çarşularda ve mahallelerde dökülen mezbeleleri, kimin evine ve havlusuna yakın olursa anın döktüğü ma'lum olıcak pak etdüre. "Biz etmedük" derler ise, edeni bulı - vereler, anun yasağı ana ola.
( 3 ) Ve karbansaraylar mezbelelerini (çöplüklerini) karbansaraycıya çıkardub hali (boş) yere iletdüre.
( 4 ) Ve hamamların çirkabı (kirli su) yolları mezbeleler ile tutulmuş ola, kimin evine ve havlusuna ve haremine (evine) yakın olursa, ayırllatduralar. "Biz etmedük" derlerse, edeni bulıvereler, ana pak etdüre.
( 5 ) Ve çirkab (kirli su) yolu üzerinne kademgah (yol) yaptırmaya. Yaparlarsa şehir subaşısı ma'rifetiyle ref ede. Şehir subaşısı dahi ana bu babda mu'avin (yardımcı) ola.


( 6 ) Ve Came - şuyların (çamaşırcıların) ve kan alıcıların kanların ve çirkabların, tarik - i amma (umumi yola)dökmekden ve men edüb hali ve halvet yerlere iletdüre.
( 7 ) Ve boyacıların ve aşçıların ve başçıların (kellecilerin) ve semercilerin otların ve gübrelerin yol üzerinde dökmekden tamam men ve yasak edüb hali ve halvet yerlere iletdüre.
( 8 ) Ve yasak ede ki; arabacılar sığırların na'l - band dükkanında aleflemeyüb (yemlemeyip) evvelden kanda alefler (yemler) ise, geri (yine) anda alef ede. Eğer zaruret olursa, na'l - band dükkanlarında aleflemelü olursa, anlara pak etdüre. Ve mezbeleden ve sığırların tersinden ne olursa, haricden ve halli yerlere iletdüre.
( 9 ) Ve açık makbereleri (kabristanlıkları)yasak edüb örtdüre. Ve at ve it ve kedi ve anın emsali cife (leş) ve mekruh olan nesneleri makabir arasına bırakmakdan men ede; edenin hakkından gele.
( 10 ) Ve arabacılara yasak edüb öküzleri halkın evleri önünde ve havtuları dibinde kodurmayub bağlatmayalar. Matekaddemden (önceden) kona - geldükleri yere varub anda bağlayalar ve anda konalar. Ve kona - geldükleri yerde dahi gübreden ve mezbeleden ne ederlerse, hali mahallere iletüb pak edeler.


( 11 ) Ve hem onat vechile (usule uygun) yasak ede ki; evlerde don yudukları sabun suyun yol üstüne saçmayalar ve dökmeyeler. Ve bu hususu dahi men' edüb etdirmeyesin; edenin hakkından gele.
( 12 ) Dahi onat vechile (usule uygun) görüb güzedüb cıfeden (leşten) ve sair mezbeleden pak etdüre. Ve at ölüsün ve sair davar cifesin halkın incindiği yerde kodurtmaya. Gereği gibi yasak edüb men eyleye. Her kim ki, eslemeyüb (itaat etmeyip) temerrüd ederlerse (karşı dururlarsa), ol cifenin başın kesüb bırakan kimesnenin boynuna takup şehri teşhir edüb men edeler. Eslemeyeni (itaat etmeyeni) yazub bildüre.
( 13 ) Ve kapı halkından kimesne temerrüd etmeyüb (kimse karşı gelmeyip) ve yasağıma mani olmayanlar. Olurlarsa Dergah - ı Mu'allama arz oluna, hakkından geline. Ve kadı ve şehir subaşısı mezkura mu'avin (yardımcı) olub ihmal etmeyeler, şöyle bileler.

Fi Safer Sene 946 (1539)... Kanuni Sultan Süleyman...